Gebelikte şeker yüklemesi testi anne adayında gebelik diyabeti olup olmadığının kontrolü için yapılan bir testtir. Anne adayında gebelik öncesinde diyabet (şeker hastalığı) olmasa bile, gebelik sürecinde diyabet oluşabilir. Buna gestasyonel diyabet veya gebelik diyabeti denir. Eğer gerekli önlemler alınarak tedavi edilmezse gebelikte diyabet hem anne adayı hem de bebek için çok olumsuz sonuçlara yol açabilir. Hamilelikte şeker hastalığı ve tedavisiyle ilgili geniş bilgi almak için, bu konudaki yazımızı okuyabilirsiniz: Gebelikte Şeker Hastalığı (Diyabet)
Niçin yapılır?
Şeker yüklemesi testinin amacı vücudun şekere karşı tepkisini değerlendirerek anne adayında gebelik diyabeti hastalığı olup olmadığının teşhisinin konulmasıdır.
Gebelikte şeker yüklemesi ne zaman (kaçıncı haftada) yapılır?
Şeker yüklemesi testi gebeliğin 24-28. haftaları arasında yapılır. Ancak anne adayında gebelik şekeri riski varsa gebeliğin başında da şeker yüklemesi testi önerilir. Gebeliğin başında yapılan testte sonuçlar normal ise, gebeliğin 24-28. haftalarında test tekrarlanır.
Anne adayında gebelik şekeri riski doğuran durumlar şunlardır:
● Önceki gebelikte gebelik diyabetinin ortaya çıkmış olması,
● Önceki gebelikte iri bebek doğumu olması,
● Gebenin aşırı kilolu olması,
● Ailede şeker hastalığının görülmesi,
● Gebenin yaşının ileri olması, özellikle de 40’tan fazla olması.
Şeker yüklemesi nasıl yapılır? Sonuçları nasıl değerlendirilir?
Şeker yüklemesi testi anne adayının durumuna göre farklı şekillerde uygulanabilir.
Tek aşamalı test
Tek aşamalı olarak yapılan testte anne adayına 75 gr. glukoz (şeker) içeren bir içecek içirilir. Test öncesinde en az 8 saat herhangi bir şey yenmemiş olması gerekir. Test öncesinde anne adayının açlık kan şekeri ölçülür. Anne adayının şekerli solüsyonu içmesinde sonra birer saat aralarla 2 kez daha kan şekerine bakılır. Çıkan sonuçların en az birinde kan şekeri düzeyi normal değerlerin üzerindeyse hastaya gebelik diyabeti (gestasyonel diyabet) tanısı konulur.
İki aşamalı test
İki aşamalı testte anne adayına önce 50 gr. glukoz (şeker) içeren bir sıvı içirilir. Bu test sonucunda kandaki şeker düzeyi normal sınırların üstünde çıkarsa ikinci bir test yapılır. Birinci (50 gr.) şeker yüklemesi testi günün herhangi bir saatinde, anne adayının aç veya tok olması fark etmeksizin yapılabilir. Test için anne adayına 50 gram glikoz (şeker) içeren bir içecek içirilir. Tüm miktarın birkaç dakika içinde içmelisi önerilir. 1 saat sonra anne adayının kan şekeri düzeyine bakılır. Test sonuçları normal sınırlar içerisindeyse gebelik diyabeti olmadığı varsayılır.
Eğer 50 gr. şeker içeren içecekle yapılan test sonucunda kan şekeri düzeyi normal değerlerin üzerinde çıkarsa, 100 gr. şeker içeren içecekle ikinci bir test yapılır. Bu testin öncesinde en az 8 saat herhangi bir şey yenilmemiş olması gerekir. Test için öncelikle açlık kan şekerine bakılır. 100 gr. şeker içeren içecek içildikten sonra da birer saat aralıklarla 3 kez kan şekeri düzeyi ölçülür. Çıkan sonuçların en az ikisinde kan şekeri normal değerlerin üzerindeyse gebelik diyabeti (gestasyonel diyabet) teşhisi konulur.
Gestasyonel diyabet tanısı konulurken sadece test sonuçlarına değil, anne adayının diğer özellikleri ve fetüsün durumu da bakılır. Fetüsün büyüklüğünün normalin üzerinde olması veya fetüsün çevresinde fazla sıvı bulunması gibi diyabet belirtileri test sonuçlarıyla birlikte değerlendirilir.
Şeker yüklemesi testinin sakıncaları veya zararları var mıdır?
Şeker yüklemesi testinin bulantı, şişkinlik, terleme, halsizlik, ishal, baş ağrısı gibi hafif yan etkileri olabilir. Bunların hepsi geçici yan etkilerdir ve hastaların büyük çoğunluğunda görülmez. Şeker yükleme testinin anne veya bebeğin sağlığını tehdit edecek düzeyde olumsuz bir yan etkisi veya riski yoktur. Bu açıdan oldukça güvenli bir testtir. Şeker yüklemesinde anne adayının aldığı şeker olumsuz sonuçlara yol açabilecek bir miktarda değildir. 50 gr. glikoz içeren şeker yüklemesinde alınan şeker miktarı yaklaşık 90 gramlık küçük bir paket jelibon ile eş değerdedir.
Hamilelikte diyabet (şeker) hastalığı annenin ölümüne veya gebelik kaybına kadar varabilecek olumsuz sonuçlar doğurabilir. Bu açıdan gebelik diyabeti için gerekli tetkiklerin yapılması, tanı konulması durumunda takip ve tedavinin yapılması çok önemlidir. Şeker yüklemesi testi diyabetin teşhisinde en kesin sonuçlar veren testlerden biridir. Eğer anne adayını takip eden uzman doktor yapılmasını gerekli görüyorsa, şeker yüklemesi testinin mutlaka yapılması gerekir.