Bu yazıda “Ciğer geliştirici iğne nedir?”, “Ne zaman yapılır?”, “Ciğer geliştirici iğnenin yan etkileri nelerdir?” gibi soruların cevabını bulacaksınız.
Akciğer Geliştirici İğne Nedir?
Gebelikte erken doğum riskinin olduğu durumlarda bebeğin akciğer gelişimini hızlandırmak için yapılan antenatal kortikosteroid uygulanması halk arasında ciğer geliştirici iğne olarak tanımlanır.
Akciğer Geliştirici İğne Niçin Yapılır?
Erken doğum sonrasında bebeklerin karşılaştığı en önemli sorunlardan biri solunum problemleridir. Özellikle 34. haftadan önce meydana gelen doğumlarda bebeğin akciğerleri henüz tam gelişmemiş olabilir. Ciğer geliştirici iğne uygulamasının amacı erken doğum riski taşıyan bebeklerin karşılaşabileceği solunum sorunlarını azaltmaktır. Prematüre doğumdan önceki yedi gün içinde verilen bir doğum öncesi kortikosteroid kürü, bebek ölümlerini ve solunum sıkıntısı sendromu sıklığını ve şiddetini azaltır. Anneleri doğum öncesi kortikosteroid alan ve erken doğan bebeklerde solunum sıkıntısı, beyin içi kanama, nekrotizan enterokolit, anneleri doğum öncesi kortikosteroid almayan bebeklere kıyasla önemli ölçüde daha düşüktür.
Ciğer Geliştirici İğne Ne Zaman Yapılır?
Akciğer geliştirici iğne hamileliğin 24 ile 34. haftaları arasında olan ve 7 gün içerisinde erken doğum yapma riski olan gebelerde uygulanır. Kortikosteroid uygulamasının faydası, ilk dozdan 2-7 gün sonra en yüksektir. Bu nedenle, yakın erken doğum için önemli klinik endişe olmadığı sürece kortikosteroidler uygulanmamalıdır. En uygun uygulama zamanı gebeliğin seyrine göre gebeyi takip eden uzman doktor tarafından belirlenecektir.
Gebeliğin 34. haftasından sonra bebeğin akciğerleri genellikle yeterince gelişmiş olduğu için, anteatal kortikosteroid tedavisine gerek duyulmayabilir. Ancak bilimsel çalışmalar, daha önce kortikosteroid tedavisi almamış olan ve 34+0(gün) hafta ile 36+6(gün) hafta arasındaki erken doğum riski yüksek gebe kadınlarda ciğer geliştirici iğne uygulamanın yararlı olabileceğini göstermektedir.
Akciğer geliştirici iğnenin tüm gebelerde tedbir amacıyla rutin olarak uygulanması doğru değildir. 7 gün içerisinde ortaya çıkabilecek bir erken doğum riski var ise bu tedavi önerilir. Çoğul gebelere, mevcut bir erken doğum riski olmadığı halde sadece çoğul oldukları ve bu yüzden erken doğum riski taşıdıkları için antenatal kortikosteroid tedavisi uygulanması doğru değildir. Diğer riskli gebeliklerde de (hamilelikte tansiyon, erken doğum öyküsü, vs.) eğer 7 gün içerisinde oluşabilecek erken doğum riski yoksa uygulanması önerilmez.
Nasıl Uygulanır?
Akciğer geliştirici iğne tedavisi 24 saat arayla intramüsküler olarak verilen iki adet 12 mg betametazon dozu veya her 12 saatte bir intramüsküler olarak verilen dört adet 6 mg deksametazon dozundan oluşmalıdır. Betametazon ile deksametazon arasında tercih açısından belirgin farklar bulunmamaktadır. Bu kortikosteroid uygulamaları tek kür olarak yapılmalıdır. Haftalık tekrarlanmalardan kaçınılmalıdır.
34. haftadan önce antenatal kortikosteroid tedavisi uygulanmış, ancak 14 gün içinde doğum olmamışsa ve tekrar 7 gün içerisinde erken doğum riski var ise tek seferlik ek bir tedavi uygulanabilir.
Ciğer Geliştirici İğnenin Yan Etkileri
Anne kan şekeri düzeyleri antenatal kortikosteroid uygulanmasından kısa bir süre sonra yükselebilir ve 5 güne kadar yüksek kalabilir. Anne adayının diyabet hastası olması antenatal kortikosteroid uygulaması için engel değildir. Bu tedavi uygulanan diyabetik annelerde kan şekeri çok yakından takip edilmeli ve insulin kullanıyorsa doz ayarlaması yapılmalıdır. Anteatal kortikosteroid tedavisi bebeklerde kısa süreli olarak (2-3 gün) fetal hareketlerde azalmaya neden olabilir.
Sık Sorulan Sorular
Akciğer geliştirici iğne zararlı mı?
Bazı yan etkileri olsa da, erken doğum riski olan gebelerde akciğer geliştirici iğne tedavisinin bebekte doğum sonrası solunum problemlerini ve bununla ilgili komplikasyonları azalttığı bilimsel olarak gösterilmiştir. Bu tedavi yenidoğan sonuçlarını iyileştirmek için uygulanan en önemli doğum öncesi tedavilerden biridir. Ancak gerekli koşullarda ve doğru zamanda uygulanması gerekir. Erken doğum riski yoksa, sadece tedbir amacıyla ciğer geliştirici iğne uygulaması yapılmamalıdır.
37 Haftada ciğer geliştirici iğne yapılır mı?
Akciğer geliştirici iğne genellikle hamileliğin 24 ile 34. haftaları arasında olan ve 7 gün içerisinde erken doğum yapma riski olan gebelerde uygulanır. Ayrıca 34+0(gün) hafta ile 36+6(gün) hafta arasındaki erken doğum riski yüksek gebe kadınlarda da ciğer geliştirici iğne uygulamanın yararlı olabileceği bazı bilimsel çalışmalarda gösterilmiştir.
Doç. Dr. Filiz Halıcı Öztürk
Kadın Hastalıkları ve Doğum & Perinatoloji Uzmanı (Ankara)
İLETİŞİM VE RANDEVU
Adres: Protokol Ankara Plaza. Kızılırmak Mah. Muhsin Yazıcıoğlu Cad. No:39A/124 Çukurambar, Çankaya, Ankara
Telefon: 0 506 4800117 (Hafta içi ve Cumartesi: 09.00-20.00 arasında arayabilirsiniz.)
